Trốn đóng BHXH, BHYT thì có bị phạt không? Quy định và mức xử phạt mới nhất
Last Updated on August 13, 2025 by Hinh ND
Trốn đóng BHXH, BHYT là hành vi vi phạm pháp luật lao động và bảo hiểm. Theo quy định hiện hành, người sử dụng lao động hoặc người lao động cố tình không đóng, đóng thiếu hoặc chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế sẽ bị xử phạt hành chính, truy thu số tiền nợ và tính lãi chậm nộp. Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, hành vi này còn có thể bị xử lý hình sự. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về các mức phạt mới nhất, quy trình xử lý, quyền lợi của người lao động và giải pháp để tránh vi phạm.
Trốn đóng BHXH, BHYT thì có bị phạt không?
Bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) là hai chính sách an sinh quan trọng, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong các trường hợp ốm đau, tai nạn, thai sản, mất việc làm hoặc nghỉ hưu. Theo quy định pháp luật Việt Nam, mọi người lao động thuộc diện bắt buộc đều phải tham gia BHXH và BHYT. Tuy nhiên, thực tế vẫn tồn tại không ít trường hợp doanh nghiệp hoặc cá nhân trốn đóng, đóng không đầy đủ hoặc chậm đóng.
Câu hỏi đặt ra là: Trốn đóng BHXH, BHYT thì có bị phạt không? Câu trả lời là có. Hành vi này không chỉ bị xử phạt hành chính mà trong một số trường hợp nghiêm trọng còn có thể bị xử lý hình sự.
Quy định pháp luật về nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT
Theo Luật BHXH 2014 và Luật BHYT sửa đổi 2014, doanh nghiệp và người lao động có nghĩa vụ tham gia đầy đủ, đóng đúng thời hạn và đủ mức quy định. Đối với BHXH, mức đóng được tính trên cơ sở tiền lương tháng của người lao động; đối với BHYT, mức đóng bằng 4,5% tiền lương.
Việc trốn đóng, gian lận hoặc chậm đóng được coi là hành vi vi phạm, gây thiệt hại trực tiếp đến quyền lợi của người lao động và làm ảnh hưởng đến quỹ bảo hiểm.
Mức xử phạt hành chính đối với hành vi trốn đóng
Theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, mức phạt hành chính đối với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT được quy định như sau:
- Nếu không đóng cho toàn bộ người lao động thuộc diện bắt buộc, mức phạt từ 50 triệu đến 75 triệu đồng tùy số lượng lao động bị vi phạm.
- Nếu đóng không đủ số người, mức phạt từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng, tối đa không quá 75 triệu đồng.
- Ngoài tiền phạt, doanh nghiệp còn phải truy nộp số tiền bảo hiểm còn thiếu kèm theo tiền lãi chậm đóng theo lãi suất của quỹ BHXH và BHYT.
Xử lý hình sự đối với vi phạm nghiêm trọng
Nếu doanh nghiệp hoặc cá nhân cố ý trốn đóng BHXH, BHYT với số tiền lớn hoặc thời gian dài, gây thiệt hại nghiêm trọng cho người lao động, cơ quan chức năng có thể áp dụng Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015 để xử lý.
Theo quy định:
- Cá nhân vi phạm có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đến 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm.
- Pháp nhân thương mại vi phạm có thể bị phạt từ 200 triệu đến 3 tỷ đồng, thậm chí bị đình chỉ hoạt động.
Quyền lợi của người lao động khi bị trốn đóng BHXH, BHYT
Khi doanh nghiệp trốn đóng, quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người lao động có thể không được giải quyết chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp hoặc không được thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT.
Tuy nhiên, theo luật, nếu cơ quan bảo hiểm phát hiện vi phạm và tiến hành truy thu, người lao động vẫn sẽ được ghi nhận thời gian tham gia BHXH và hưởng quyền lợi tương ứng.
Giải pháp để tránh vi phạm
Doanh nghiệp cần thực hiện đúng nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp đầy đủ, đúng thời hạn cho người lao động. Đồng thời, nên ứng dụng phần mềm quản lý nhân sự và bảo hiểm để hạn chế sai sót.
Người lao động cần thường xuyên kiểm tra quá trình tham gia BHXH của mình qua Cổng thông tin điện tử BHXH Việt Nam hoặc ứng dụng VssID để kịp thời phát hiện vi phạm và yêu cầu doanh nghiệp khắc phục.
Kết luận
Việc trốn đóng BHXH, BHYT là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Cả người lao động và người sử dụng lao động cần ý thức rõ nghĩa vụ và quyền lợi để đảm bảo tuân thủ pháp luật, bảo vệ quỹ an sinh xã hội và quyền lợi chính đáng của mình.