Hàng trăm tỷ euro hỗ trợ năng lượng khó giúp châu Âu vượt qua suy thoái

Thiệt hại kinh tế từ việc Nga ngừng cung cấp khí đốt đang gia tăng nhanh chóng ở châu Âu. Các nhà phân tích lo ngại thiệt hại còn lớn hơn tác động của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2009.

Tổ chức tư vấn Bruegel ước tính rằng vào giữa tháng 9, các chính phủ EU đã dành 314 tỷ euro để giảm bớt tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp. Theo nhà nghiên cứu Simone Tagliapietra của Bruegel, điều này “rõ ràng là không bền vững từ góc độ tài chính”.

Bloomberg một cuộc suy thoái kinh tế toàn châu Âu dường như không thể tránh khỏi. Một mùa đông khắc nghiệt đang đến đối với các nhà sản xuất hóa chất, thép và ô tô. Tình trạng của các doanh nghiệp và hộ gia đình này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về chi phí năng lượng cao.

Theo kịch bản cơ sở, Bloomberg Economics ước tính GDP của EU sẽ giảm 1% và suy thoái bắt đầu vào quý IV. Kịch bản này kết hợp cả nguồn cung năng lượng, giá cả và tăng trưởng, với giả định dòng khí đốt của Nga ở mức khoảng 10% so với năm 2021.

Nhưng ngay cả với kịch bản này, nhóm chuyên gia cho rằng tác động đã rất nghiêm trọng. Nhóm chuyên gia đánh giá: “Ngay cả sau khi có sự hỗ trợ của chính phủ, sự sụt giảm thu nhập thực tế vẫn đủ lớn để gây ra suy thoái”.

Trong trường hợp mùa đông lạnh hơn và 27 nước thành viên EU không chia sẻ nguồn khí đốt một cách hiệu quả, mức suy giảm có thể lên tới 5% trong mùa đông này và lạm phát lên tới 8% trong năm tới. Cuộc suy thoái này có thể so sánh với cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009.

Ngay cả khi kết quả này có thể tránh được, khu vực đồng euro vẫn đang trên đà bước vào cuộc suy thoái năm 2023 với mức độ lớn thứ ba kể từ Thế chiến thứ hai. Trong đó, Đức thuộc nhóm chịu nhiều thiệt hại nhất.

Maurice Obsfeld, cựu nhà kinh tế trưởng tại IMF và hiện là thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ở Washington cho biết: “Châu Âu rõ ràng đang hướng tới một cuộc suy thoái khá sâu.

Triển vọng ảm đạm được đưa ra khi trong vòng 7 tháng sau cuộc xung đột Ukraine, các chính phủ châu Âu đã chi hàng trăm tỷ euro hỗ trợ các doanh nghiệp và hộ gia đình, đồng thời kêu gọi tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, những nỗ lực giải cứu đó có thể vẫn còn thiếu sót.

Các công ty và người tiêu dùng đang phải chịu một áp lực khác. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đang tăng lãi suất với tốc độ nhanh kỷ lục để chống lạm phát. Chủ tịch ECB Christine Lagarde cho biết vào đầu tuần này rằng bà hy vọng các nhà hoạch định chính sách sẽ tăng chi phí đi vay trong các cuộc họp tiếp theo của họ.

Các chuyên gia kỳ vọng ECB sẽ tăng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản tại cuộc họp chính sách tiền tệ vào ngày 27 tháng 10. “Chúng tôi dự đoán hoạt động kinh tế sẽ chậm lại đáng kể trong những quý tới”, Lagarde nói.

Một số người theo dõi ngành năng lượng cảnh báo về một cuộc khủng hoảng kéo dài, có khả năng lớn hơn cuộc khủng hoảng dầu những năm 1970. Jamie Rush, nhà kinh tế trưởng về châu Âu của Bloomberg, nói rằng tác động cuối cùng sẽ là dấu chấm hết. tình trạng thiếu hụt thậm chí có thể tồi tệ hơn dự báo.

Trong thời kỳ khủng hoảng năng lượng, các chuỗi cung ứng công nghiệp có nguy cơ bị gián đoạn nghiêm trọng. Các doanh nghiệp có thể phải đóng cửa vì chi phí năng lượng cao. Phân bón và thép là những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất do thiếu nguyên liệu đầu vào và sử dụng nhiều năng lượng.

Evonik Industries (Đức) – một trong những nhà sản xuất hóa chất đặc dụng lớn nhất thế giới – đã cảnh báo về hậu quả lâu dài của chi phí cao trong thời gian dài. Công ty cho biết: “Điều kiện cơ bản cho sự thịnh vượng của nền kinh tế Đức, và đặc biệt là ngành công nghiệp, là sự sẵn có của năng lượng từ các nguồn hóa thạch với mức giá hợp lý”.

Volkswagen, nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu, cho biết họ có thể chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Đức và Đông Âu nếu tình trạng thiếu khí vẫn tiếp diễn. Domo Chemicals Holding, nhà điều hành nhà máy hóa chất lớn thứ hai của Đức, đang cắt giảm sản lượng ở châu Âu. Còn hãng xe tải Iveco Group (Italy) đang gặp khó khăn trong việc đàm phán giá năng lượng với các nhà cung cấp.

Dữ liệu công bố tuần trước cho thấy hoạt động của khu vực tư nhân trong tháng 9 tại khu vực đồng euro đã giảm tháng thứ ba liên tiếp. Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của S&P Global ghi nhận mức thấp nhất kể từ năm 2013. Trong khi đó, niềm tin của người tiêu dùng xuống mức thấp kỷ lục.

Vấn đề của châu Âu bắt nguồn từ năm ngoái, khi giá năng lượng tăng do nhu cầu phục hồi sau đại dịch và Nga được cho là đã bắt đầu âm thầm hạn chế nguồn cung cấp khí đốt. Vào tháng 2 năm 2022, cuộc xung đột ở Ukraine càng đẩy nền kinh tế vào tình trạng hỗn loạn trong bối cảnh lạm phát cao. Đến đầu tháng 9, lượng khí đốt có hạn chạy qua đường ống Nord Stream 1 từ Nga đến Tây Âu đã ngừng vô thời hạn.

Chỉ một năm trước, nguồn cung cấp khí đốt từ Nga, bao gồm cả LNG, đáp ứng khoảng 40% tổng nhu cầu của châu Âu. Vì vậy, mặc dù giá gas và điện đã giảm so với mức kỷ lục trong tháng 8, nhưng chúng vẫn cao hơn mức bình thường sáu lần ở một số khu vực. Với mức giá đó, hàng nghìn công ty không thể tồn tại lâu dài nếu không có sự hỗ trợ của chính phủ.

Các chính trị gia đã thực hiện các biện pháp tài chính để ngăn chặn thảm họa kinh tế trong đại dịch và để giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng hiện nay. Bây giờ, họ phải tiếp tục lựa chọn xem có cung cấp thêm cứu trợ hay không. Nếu điều này tiếp tục, tình hình tài chính công sẽ càng thêm căng thẳng.

Dario Perkins, nhà kinh tế học tại TS Lombard ở London, cho biết: “Các chính phủ đang chịu áp lực rất lớn trong việc can thiệp. Theo chuyên gia này, các cơ quan chức năng phải hỗ trợ các hộ gia đình và doanh nghiệp, hoặc chấp nhận suy thoái kinh tế.

Nỗi đau về năng lượng của châu Âu có thể chỉ là khởi đầu. Christyan Malek, người đứng đầu chiến lược năng lượng toàn cầu của JPMorgan Chase & Co, cho rằng một khi Bắc Kinh nới lỏng các hạn chế chống dịch, nhu cầu về LNG của Trung Quốc sẽ tăng lên. Khi đó, sự cạnh tranh và áp lực về giá đối với châu Âu sẽ còn tăng lên gấp bội.

Anouk Honore, Nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford nhận xét: “Đó không chỉ là vấn đề trong ba tháng. Nó có thể kéo dài hai năm”.

Phiên An (theo Bloomberg)