Tại sao các cơn bão được đặt tên và các cơn bão châu Á thường được đặt theo tên của các loài thực vật và động vật?

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), xoáy thuận nhiệt đới được đặt tên theo quy ước khu vực.

Bão Noru (có nghĩa là con nai trong tiếng Hàn, còn được gọi là bão số 4 năm 2022 ở Việt Nam) là một cơn bão rất mạnh (siêu bão) hình thành từ phía đông của Philippines.

Bão Noru đổ bộ vào Philippines chiều ngày 25 tháng 9 và đi vào vùng Tây Bắc Thái Bình Dương vào sáng sớm ngày 26 tháng 9. Ngày 27 tháng 9 năm 2022, bão đổ bộ vào đất liền và được cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai tại 4 tỉnh của Việt Nam gồm Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định ở mức 4.

Vậy bạn có bao giờ thắc mắc tại sao lại đặt tên cho những cơn bão và những cái tên này bắt nguồn từ đâu không?

Đề án đặt tên bão đã được thống nhất quốc tế là một danh sách các tên được xác định trước bởi các quốc gia và khu vực bị ảnh hưởng bởi các xoáy thuận nhiệt đới. Sau đó thực hiện theo trình tự và theo chu kỳ từ năm này sang năm khác. Danh sách tên ban đầu bằng tiếng Latinh, các nước thành viên có thể dựa vào phiên âm hoặc nghĩa để chuyển sang ngôn ngữ quốc gia của mình.

Nguồn gốc tên bão

Tây Bắc Thái Bình Dương là nơi có hoạt động xoáy thuận nhiệt đới thường xuyên nhất trên thế giới ngoài vùng Vịnh Mexico, Caribe và Bắc Đại Tây Dương.

Trước khi có một quy ước đặt tên thống nhất trên toàn thế giới, các khu vực bị ảnh hưởng bởi một cơn bão đã gọi nó bằng các tên khác nhau.

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), các cơn bão nhiệt đới được đặt tên theo quy tắc của khu vực.

Danh sách tên các cơn bão Đại Tây Dương vào năm 2021.

Năm 1950, Cơ quan Khí tượng Hoa Kỳ đã phát triển một hệ thống đặt tên bão theo bảng chữ cái (như Able, Baker, Charlie, v.v.). Cơn bão đầu tiên trong năm luôn được đặt tên là “Able”, cơn bão thứ hai trong năm luôn được gọi là “Baker”, cứ thế được sử dụng lặp đi lặp lại mỗi năm.

Đến năm 1953, cách đặt tên này không phù hợp vì có nhiều cơn bão trùng tên. Sau đó, các cơn bão sẽ được đặt theo tên của phụ nữ. Cách làm này bắt chước các nhà khí tượng hàng hải, những người có thói quen đặt tên tàu theo tên phụ nữ. Nhưng sau đó đã bị phản đối bởi nhóm nữ quyền vì đã gán các thảm họa thiên nhiên vào hình ảnh của phụ nữ.

Năm 1979, hệ thống lại thay đổi, với các cơn bão được đặt theo tên của cả phụ nữ và nam giới.

Người ta nói rằng người đầu tiên đặt tên cho một cơn bão là nhà khí tượng học người Úc Clement Lange vào đầu thế kỷ 20. Ông đặt tên cho cơn bão nhiệt đới theo tên một nhân vật chính trị mà ông không ưa. Nhờ đó, các nhà khí tượng học có thể trêu chọc và mỉa mai một cách công khai.

Để tránh nhầm lẫn về tên gọi, cuộc họp lần thứ 30 của WMO tổ chức tại Hồng Kông từ ngày 25 tháng 11 đến ngày 1 tháng 12 năm 1997 đã quyết định về các xoáy thuận nhiệt đới ở Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông. nên được đặt tên mang đậm phong cách Á Đông (thực vật, động vật …) và quyết định sử dụng cách đặt tên mới từ ngày 01/01/2000.

Làm thế nào để đặt tên cho các cơn bão?

Danh sách có tổng cộng 140 cái tên, lần lượt được đặt theo tên của Tổ chức Khí tượng Thế giới khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm 14 quốc gia: Campuchia, Trung Quốc, Hàn Quốc, Hồng Kông, Nhật Bản, Lào, Ma Cao, Malaysia, Micronesia, Philippines, Hàn Quốc. Thái Lan, Hoa Kỳ và Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phòng, chống thiên tai, tăng cường hợp tác quốc tế và khu vực.

Trong đó, mỗi quốc gia đề xuất 10 tên, tổng hợp thành danh sách 140 tên bão.

Danh sách tên bão ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đã được WMO phê duyệt.

Theo WMO, tên quốc tế của các cơn bão ở Việt Nam được đăng ký gồm: Sơn Tinh, Cỏ Mây, Ba Vì, Côn Sơn, Sơn Ca, Trà Mi, Hạ Long, Vàm Cỏ, Sông Đà, Sao La.

Trung Quốc đăng ký: Long Vương (thay bằng Hải Quy), Ngộ Không, Ngọc Thố, Hải Yến, Phong Thần, Hải Thần, Đỗ Quyên, Điện Mẫu, Hải Mã, Hải Đường.

Điều thú vị là tên của các cơn bão Tây Thái Bình Dương trong sử dụng quốc tế vẫn hiếm khi mang ý nghĩa thảm khốc, và hầu hết chúng đều mang hàm ý thanh lịch và hòa bình, chẳng hạn như hoa nhài, hoa nhài hoặc hoa nhài. hoa hồng, ngọc trai, hoa sen, những đám mây nhiều màu sắc … hoàn toàn không liên quan gì đến thiên tai. Điều này là do nếu một cơn bão đổ bộ, nó có thể làm giảm bớt tình trạng khô hạn cục bộ và mang lại lượng mưa vừa đủ cho khu vực bị ảnh hưởng.

Việc đặt tên này nhằm giúp xác định nhanh các cơn bão phục vụ mục đích tuyên truyền và cảnh báo. Đồng thời, giúp mọi người dễ nhớ hơn những con số và thuật ngữ chuyên ngành.

Theo đó, việc đưa tin về bão của các phương tiện truyền thông trở nên dễ dàng hơn, giúp người dân chú ý đến các cảnh báo, từ đó tăng cường ứng phó khi bão đến.

Việc sử dụng một tên riêng, ngắn gọn cũng giúp thông báo bằng văn bản hoặc giọng nói thuận tiện hơn, nhanh hơn và ít bị lỗi hơn so với phương pháp xác định kinh độ, kinh độ và khó nhớ của một cơn bão theo vĩ độ và kinh độ. hiện hành. Những điều này mang lại một lợi thế quan trọng trong việc trao đổi thông tin chi tiết về các cơn bão.

Sử dụng tên

Trên thực tế, việc đặt tên và sử dụng các cơn bão do Trung tâm Khí tượng Chuyên nghiệp Khu vực Tokyo thuộc Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMO) xử lý.

Khi Cơ quan Khí tượng Nhật Bản xác định có bão nhiệt đới ở Tây Bắc Thái Bình Dương hoặc Biển Đông thì căn cứ vào danh sách để lấy tên, và gắn mã số gồm 4 chữ số. Hai chữ số đầu tiên là năm và hai chữ số cuối cùng là thứ tự mà cơn bão nhiệt đới hình thành trong năm. Ví dụ, 0704, Cơn bão nhiệt đới số 4 vào năm 2007.

Thông thường, bảng đặt tên lập sẵn được lặp lại năm này qua năm khác theo trình tự, nhưng trong những trường hợp đặc biệt, bảng đặt tên cũng sẽ được điều chỉnh. Như khi một cơn bão nào đó tạo ra những thiệt hại và thương vong vô cùng nặng nề, làm rung chuyển khu vực, thậm chí cả thế giới.

Để tránh trùng lặp tên của các cơn bão khác, các thành viên của WMO có thể yêu cầu xóa tên đã sử dụng khỏi danh sách đặt tên, tức là nó được gán vĩnh viễn cho cơn bão này. Một ví dụ điển hình là cơn bão “Rananim”.

Thiệt hại do bão Rananim gây ra.

Khi tên bão bị xóa khỏi danh sách đặt tên, WMO sẽ thêm tên bão nhiệt đới theo gợi ý của các thành viên liên quan.

Nguyên tắc ngừng đặt tên

Tên bão đa phần là “nhẹ”, với hy vọng bão ít thiệt hại hơn, nhưng Tổ chức Khí tượng Thế giới đã quy định một khi bão gây thiệt hại lớn về người và tài sản thì tên đó sẽ bị “đóng khung” vĩnh viễn. Tên này sẽ bị xóa khỏi bảng đặt tên và tên trống sẽ được đề xuất lại bởi quốc gia hoặc khu vực của nhà cung cấp ban đầu.

Chẳng hạn như bão Rananim, có nghĩa là “xin chào”, nhưng theo thống kê, bão Rananim đã khiến 164 người chết ở Chiết Giang, 24 người mất tích, thiệt hại trực tiếp về kinh tế lên tới 18.188 tỷ NDT. Nó đã bị xóa vĩnh viễn khỏi Danh sách Tên Bão Quốc tế.

Những tên bão bị loại khỏi danh sách vì gây ra thiệt hại nặng nề bao gồm: Mangkhut (Philippines, 2018), Irma và Maria (Caribbean, 2017), Haiyan (Philippines, 2013), Sandy (Mỹ, 2012). , Katrina (Mỹ, 2005), Mitch (Honduras, 1998) và Tracy (Darwin, 1974).

Philippines bị thiệt hại nặng nề do bão Mangkhut.

Nhưng vẫn có những trường hợp ngoại lệ đối với việc xóa danh sách bão, chẳng hạn như “Vicente”, đã bị ngừng hoạt động tại cuộc họp thường niên lần thứ 47 của WMO vào năm 2015 và được thay thế bằng “Lan”.

Tuy nhiên, lý do ngừng hoạt động không liên quan gì đến thảm họa do Vicente gây ra, mà là do xung đột cùng tên với danh pháp các cơn bão ở Đông Bắc Thái Bình Dương.

Nguồn: Tổng hợp