Việt Nam và thời điểm “vàng” để thu hút vốn phát triển bền vững
Last Updated on May 21, 2025 by Đình Hải
Trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, Việt Nam đứng trước một “cơ hội vàng” để thu hút dòng vốn đầu tư phục vụ cho mục tiêu phát triển xanh và bao trùm. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội hiếm có để Việt Nam khẳng định vai trò, vị thế trong dòng chảy tài chính toàn cầu.
Dòng vốn phát triển bền vững trên thế giới ngày càng lớn mạnh
Theo các chuyên gia kinh tế và tổ chức quốc tế, dòng vốn đầu tư cho phát triển bền vững đang tăng nhanh chóng cả về quy mô lẫn chất lượng. Chỉ tính riêng trong năm 2023, thị trường trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững và trái phiếu xã hội toàn cầu đã đạt quy mô lên tới hàng nghìn tỷ USD. Các quỹ đầu tư lớn trên thế giới, đặc biệt là từ Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, ngày càng ưu tiên phân bổ vốn vào các dự án gắn với mục tiêu bảo vệ môi trường, an sinh xã hội và quản trị doanh nghiệp minh bạch (ESG).
Xu hướng này không chỉ phản ánh trách nhiệm ngày càng cao của các nhà đầu tư với cộng đồng mà còn là sự thay đổi trong chiến lược sinh lời dài hạn. Những dự án thân thiện với môi trường, hiệu quả năng lượng hay tạo công ăn việc làm bền vững thường có mức độ rủi ro thấp hơn và ổn định hơn trong dài hạn.
Việt Nam trước cơ hội hiếm có trong quá trình chuyển đổi
Việt Nam đang trong giai đoạn quyết liệt chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hơn, bền vững hơn. Chính phủ đã cam kết mạnh mẽ tại Hội nghị COP26 với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Cam kết này không chỉ thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế mà còn tạo động lực thu hút các nguồn lực tài chính xanh.
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia mới nổi có tốc độ tăng trưởng nhanh, dân số trẻ và nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng rất lớn. Đây là cơ hội để các dự án năng lượng tái tạo, giao thông xanh, đô thị thông minh hay phát triển nông nghiệp tuần hoàn thu hút vốn từ các nhà đầu tư toàn cầu.
Đặc biệt, trong khuôn khổ Sáng kiến Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), Việt Nam có thể tiếp cận gói hỗ trợ tài chính lên tới 15,5 tỷ USD từ các nước phát triển. Khoản vốn này nếu được sử dụng hiệu quả sẽ tạo ra cú hích lớn cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Những nỗ lực từ chính sách đến hành động cụ thể
Để tận dụng tốt cơ hội này, Việt Nam đã và đang triển khai nhiều biện pháp đồng bộ từ hoàn thiện thể chế đến cải thiện hạ tầng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Các cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư xanh, như ưu đãi thuế, hỗ trợ tín dụng hay các công cụ thị trường carbon đang được xây dựng và hoàn thiện.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đã ban hành khung chính sách trái phiếu xanh và trái phiếu bền vững để tạo nền tảng pháp lý cho việc phát hành và giao dịch các sản phẩm tài chính mới. Việc triển khai Sàn giao dịch tín chỉ carbon thí điểm dự kiến vào cuối năm nay là một bước đi quan trọng trong quá trình xây dựng thị trường tài chính xanh tại Việt Nam.
Chính phủ cũng thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác công – tư (PPP) trong các lĩnh vực như năng lượng sạch, giao thông bền vững và hạ tầng số. Các dự án lớn như điện gió ngoài khơi, metro tại TP.HCM và Hà Nội, hay chương trình phát triển nhà ở xanh tại các đô thị đang trở thành điểm sáng thu hút nhà đầu tư quốc tế.
Thách thức cần vượt qua để hút vốn hiệu quả
Tuy đứng trước cơ hội lớn, Việt Nam vẫn còn không ít rào cản trong quá trình thu hút vốn phát triển bền vững. Một trong những thách thức lớn nhất là khung pháp lý chưa đồng bộ, thiếu minh bạch trong một số thủ tục đầu tư, và còn hạn chế trong việc định lượng lợi ích môi trường – xã hội trong các dự án đầu tư.
Bên cạnh đó, năng lực của các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn yếu trong việc tiếp cận và triển khai các dự án đạt chuẩn ESG. Việc báo cáo phi tài chính, minh bạch hóa dữ liệu môi trường và xã hội vẫn chưa được thực hiện phổ biến.
Ngoài ra, hệ thống tài chính trong nước cũng cần được nâng cấp để cung cấp các sản phẩm tài chính xanh phù hợp, từ tín dụng xanh, bảo hiểm rủi ro môi trường đến các công cụ tài chính hỗn hợp.
Giải pháp để tận dụng “cơ hội vàng”
Để Việt Nam thực sự tận dụng được “cơ hội vàng” hút vốn phát triển bền vững, cần có sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ từ cả Nhà nước, doanh nghiệp và tổ chức tài chính. Trước hết, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh, ESG và phát triển bền vững, bảo đảm minh bạch và khả thi trong thực tiễn.
Tiếp theo, cần có chính sách khuyến khích cụ thể đối với các doanh nghiệp tiên phong trong chuyển đổi xanh, chẳng hạn như miễn giảm thuế, ưu đãi tín dụng, hay hỗ trợ tiếp cận thị trường quốc tế. Đồng thời, các tổ chức đào tạo và tư vấn cần tham gia tích cực vào việc nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực xây dựng báo cáo ESG và quản trị rủi ro môi trường – xã hội.
Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các định chế tài chính lớn như World Bank, ADB, IMF, hay các quỹ đầu tư ESG toàn cầu để chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực.
Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng trên con đường phát triển kinh tế bền vững. Trong bối cảnh dòng vốn toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ về phía những nền kinh tế có cam kết và hành động rõ ràng với môi trường và xã hội, việc nắm bắt đúng thời cơ là yếu tố then chốt.
Việt Nam trước ‘cơ hội vàng’ hút vốn phát triển bền vững không chỉ là một khẩu hiệu, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm và hành động cụ thể từ cả khu vực công và tư nhân. Nếu tận dụng hiệu quả, đây sẽ là nền tảng vững chắc giúp Việt Nam không chỉ phát triển nhanh, mà còn phát triển bền vững và bao trùm trong những thập kỷ tới.